Sexo na Lanzada

Pídeme Xurxo algunha crónica e pensando nel e máis en Xosé Gago –non anda un tan sobrado de eséxetas como para desairalos- doume présa en “colgar” algunha cousiña. E para esquecérmonos un pouco da crise, dos mercados e o mamoneo que se traen entre mans os grandes inversores, e do trebón que din  que nos pode caer enriba -¡que tempos aqueles, se recordan, en que xogabamos na liga das estrelas!-, co ánimo de mellorar a circulación sanguínea afectada por esta vaga de frío polar, imos botarlle un pouco de pementa á cousa e hoxe falaremos de sexo, si, meus amigos, de…

SEXO NA LANZADA

Na crenza popular certas enfermidades se internalizan como impureza ou sucidade. As mulleres –ou mellor, as parellas- que acudían á Lanzada na procura de remedio para a súa infecundidade, crían que tiñan unha tacha, que eran vítimas dun espírito maligno, de algo que as impedía concibir. Meterse na auga, bañarse, é unha acción lustral que limpa e purifica. Mais, tamén, a auga vivifica –dela xurdiu a vida- e, por iso, é símbolo da fertilidade.

Cando unha muller recibía no seu ventre espido o bater das ondas do mar se estaba a escenificar unha cópula simbólica, antecedente da cópula real que, sen falla, viría despois. Ningunha muller aldeá era tan inxenua para crer que o simple acto de bañarse e recibir as nove ondas ía deixala preñada. O que realmente pensaba é que, eliminada a tacha, estaba en disposición de, en potencia de procrear unha vez consumado o acto carnal. O baño das nove ondas representaba o prolegómeno, un acto verdadeiramente propedéutico do que había vir a continuación: a unión sexual realizada –como detallaremos máis adiante- coas maiores garantías xeradoras que a experiencia recomendaba.

Lendo un artigo do noso admirado Antonio Blanco Freijeiro –“Baño de las siete ondas”, en Ensayos gallegos, Deputación de Pontevedra, 2002- ficamos abraiados ao constatar o despiste, ou como el mesmo afirma, o desconcerto que lle produce o número ritual, cabalístico, das ondas do mar que se habían de recibir, ata o punto de facerlle “pensar en la posibilidad de que el agente fecundante sea, o se considere que es, el mar y no el futuro padre de la criatura… parece como si las ofrecidas depositasen más su confianza en el poder fecundante de Neptuno que en el del cónyuge que les ha cabido en suerte”.

As ondas do mar, na crenza popular, axudan, botan unha man, pero que empreñen así, pola boas, pode crelo máis un urbanita –coa súa querencia pola teoría- ca un paisano, moito máis afeito a acreditar naquelo que ve e apalpa. As orixes da vida se entrevén moito mellor no rural, en estreito contacto coa natureza, ca na vila. Dende unha idade moi temperá os nenos aldeáns entendían perfectamente que significaba aquelo de “xogar ao boi e a vaca”, entrementres os seus colegas da cidade teimaban que, por arte de “birlibirloque”, os meniños viñan de París. Un texto de Alba Paz Framil, boa coñecedora do que acontecía na Lanzada, vai despexar calquera dúbida ao respecto: “Na última lúa de Agosto, ás doce da noite, a muller e mailo seu home, totalmente espidos, ten que acadar nove olas seguidas e despois xacer nunha das covas que están a beira da ermida ata a madrugada. O rompelo día a muller hase tumbar no curruncho do berce da pedra tras da ermita pra que a semente fecunde e quedar preñada. Todo esto han de facer durante nove días sen falla. Ben seguro…¡Un día non dá pra nada!…” (Contos e lendas da Lanzada, El taller del poeta, Pontevedra, 2006, p. 39).

Alba Paz non se inventou nada. O seu libro é froito das conversas cos veciños. O texto que acabamos de expoñer é extraordinariamene revelador e ten o máximo interese antropolóxico, Vexamos:

1 – Días escollidos: os anteriores á festa, ata completar nove.

2 – Hora: ás doce da noite. Intre liminar, de suspensión da realidade, que se atopa en standby, posibilitando o prodixio, a maxia.

3 – Baño: o toma a parella, espida. Han recibir nove ondas seguidas.

4 – Finalizado o baño, limpos, sen tacha, deben realiza-lo coito á beira da ermida, en procura do “mana”, da acción positiva do sagrado. E “ata a madrugada”. Suxírese a conveniencia da repetición do acto sexual para acrecer as probabilidades de fecundación.

5 – Ao amencer, a muller hase deitar na cama de pedra “pra que a semente fecunde e quedar preñada”. Iste feito precisa certas puntualizacións:

a) A cama de pedra aparenta ter, simbolicamente, o papel de incubadora. Algunhas testemuñas fan unha precisión interesante. Dado que a cavidade pétrea ten certa inclinación, a muller debería deitarse de xeito que a cabeza ficase nun plano máis baixo cas pernas, favorecendo deste modo o deslizamento do líquido seminal cara ao útero.

b) O rito completo debe repetirse nove días seguidos. A expresión “¡Un día non dá pra nada!” remarca un feito incontestable: o coito reiterado durante nove días incrementa a probabilidade de acertar cun lapso de tempo no que a muller estea nas mellores condicións de fertilidade.

6 – Se facemos unha síntese de todos os actos que integran o rito chegamos a unha conclusión: o seu carácter eminentemente pragmático, no senso de que se trata por todos os medios de poñer en práctica os consellos que ditaba unha experiencia secular.

Despois do exposto queda meridianamente claro que os paisanos galegos non crían que o mar empreñase ás mulleres. Na cerimonia, o mar xoga o seu papel, pero todos eran conscientes de que, despois, cumpría executar “o que hai que facer” –“o xa me entendes”-, poñéndolle, ademais, interese ao asunto para que a empresa culminara con éxito. O rito que tiña lugar na Lanzada é un caso paradigmático do sincretismo popular galego, un sincretismo pagán-cristián –en realidade telúrico-celestial- que, por medio da concorrencia dos contrarios, acrecenta as posibilidades de que se cumpra o demandado, porque “Deus é bo, mais o demo non é malo”.

Buenaventura Aparicio Casado.